اسب بخار/ اواخر شهریور ماه بود که معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت با مقایسه‌ای میان وضعیت معوقات خودروسازان در سال‌جاری و سال گذشته عنوان کرد تعهدات معوق شرکت‌های ایران خودرو و سایپا در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۵ درصد کاهش داشته است.
مهدی صادقی نیارکی آن زمان اعلام کرده بود: “در حال حاضر کل تعهدات معوق این دو شرکت ۱۰۸ هزار دستگاه است، این در حالی است که سال گذشته در همین زمان ۴۴۷هزار دستگاه خودرو معوق در پارکینگ خودروسازان دپو شده بود. در همان زمان سهیل معمارباشی، مدیرکل صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت در ارتباط با تعداد خودروهای ناقص اعلام کرد که در حال حاضر ۱۰۰ هزار خودرو به صورت ناقص در کف پارکینگ شرکت‌های خودروساز وجود دارد و دلیل اصلی زمین گیر شدن این تعداد خودرو در پارکینگ شرکت‌های خودروساز کسری قطعات است.
اما پس از آن خودروسازان بزرگ کشور با افزایش توان تولیدی خود رفته رفته علاوه بر میزان افزایش تولید، از تعداد خودروهای ناقص خود نیز کاستند. به نحوی که هفته گذشته مدیرعامل ایران خود ضمن اعلام افزایش میزان تولید، تعداد خودروهای معوق این گروه را ۱۸هزار دستگاه عنوان کرده و گفته است: تا ۲۳ آذر ماه جمع کل تولید خودرو ۳۵۷ هزار و ۸۳۴ بوده که در مقایسه با سال گذشته ۲۱۸ هزار دستگاه بیشتر شده است. همچچنین در فضای رسانه‌ای بحث خودروهای معوق مطرح است. سال گذشته ۲۰۰ هزار معوق داشتیم امروز این عدد ۱۸ هزار عدد است.
تقریبا دو هفته پیش از آن نیز رئیس سازمان بازرسی کل کشور با تأکید بر اینکه باید تلاش کنیم تا التهاب بازار خودرو کاهش یابد، در نشست بررسی مشکلات خودروهای ناقص و تجاری مستقر شده در پارکینگ خودروسازان با حضور رئیس سازمان بازرسی کل کشور، مدیران دو شرکت خودروساز مطرح، معاونان بانک مرکزی، گمرک و مدیرانی از ناجا، محیط زیست، استاندارد، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گفت: “این تلقی در جامعه وجود دارد که می‌خواهند عمداً خودروها را کف پارکینگ‌ها نگه دارند تا افزایش قیمت پیدا کند و یا شورای رقابت را مجبور به افزایش قیمت کنند که این مسأله منجر به بدبینی در جامعه شده است. حجت الاسلام و المسلمین درویشیان همچنین در خصوص قطعات وارداتی صنعت خودرو با طرح این سؤال که ایا امکان تولید این قطعات در داخل نیست تا وابستگی به خارج کمتر و قطع شود، تصریح کرد: “اگر توانسته‌ایم بالای ۹۰ درصد از قطعات را داخل کشور تولید کنیم، چطور با وجود ۵ هزار شرکت دانش‌بنیان، بخشی از این قطعات وارداتی قابل تولید در داخل نیست؟”
این سخنان در حالی مطرح می شود که پس از این نشست و دادن مهلت دو هفته ای به خودروسازان مبنی بر تحویل خودروهای معوق تا پایان آذرماه دیگر خبری از پیگری برای تحویل این خودروها منتشر نشده است و به نظر هم نمی رسد که تا پایان آذر ماه این اتفاق رخ دهد. زیرا غیر از مشکل حمل و نقل خودروهای آماده که در آن جلسه عنوان شده بود، همچنان خودروهای ناقص در پارکینگ خودروسازان به عنوان یک معضل به قوت خود باقی است. با این حال آخرین آمار وزارت صمت از افزایش میزان تولید خودرو خبر می دهد. اما در عین حال با گشت و گذاری حول و حوش پارکینگ خودروسازان و همچنین پرس و جوها پی می بریم که معضل خودروهای ناقص همچنان به قوت خود باقی است. ماجرا از این جا جالب تر می شود که دلیل نقص عمده این خودروها به خاطر قطعات پیشرفته و یا قطعاتی که فاقد فناوری آن هستیم، نیست. بلکه به دلیل عدم تامین شدن قطعاتی مانند چراغ، جلو پنجره و یا سیستم صوتی خودرو است.
حال پرسش این است که به رغم تمام تلاش ها و برطرف شدن بخشی از مشکلات خودروسازان و قطعه سازان، باید با این گونه نقص در تولید همراه باشیم؟ آیا وظیفه و رسالت سازمان بازرسی تنها تا همین مرحله است؟ یعنی فقط باید بیایند و مهلت بدهند که تا فلان تاریخ باید خوردوها تحویل داده شود؛ اما بعد از مشخص شدن دلیل عدم تجاری سازی دیگر نباید پیگیری صورت پذیرد؟ آیا خودروسازان بدون هماهنگی با قطعه سازان اقدام به افزایش تولید کرده اند؟ ایا قطعه سازان با عدم تامین خطوط تولید اقدام به گرو کشی برای دریافت مطالبات معوق خود می کنند؟ این اتفاق در حالی رخ می دهد که خودروسازان تنها در روزهای تعطیل می توانند اقدام به کامل کردن خودروهای ناقص کنند. ضمن اینکه تکمیل خودروهای ناقص علاوه بر طولانی شدن زمان تحویل هزینه های بسیاری نیز دارد که تمام آن ها بدون تردید بر قیمت تمام شده تاثیر گذار هستند. به بیان دیگر تولید قطعاتی مانند چراغ دیگر ربطی به تحریم و کمبود مواد اولیه ندارد و نهایتاً با توجه به افزایش قیمت نهاده های تولید و نرخ ارز قیمت تمام شده آن ها نیز بالا می رود و دلیلی نیز برای عدم تولید وجود ندارد. با این حال همچنان مشخص نیست که چرا همچنان باید شاهد تولید خودروهای ناقص و انبارشدن آن ها در پارکینگ خودروسازان آن هم در زمان نیاز بازار باشیم.